زندگینامه پروین اعتصامی
زندگینامه پروین اعتصامی
رخشندهٔ اعتصامی معروف به پروین اعتصامی (زادهٔ ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در خیابان عباسی جنب مسجد میرآقا تبریز بدنیا آمد. – درگذشتهٔ ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ در تهران) شاعرایرانی است که به عنوان «مشهورترین شاعر زن ایران» از او یاد شده‌است.
پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی مشهور به اعتصام الملک شاعر و نویسنده و مادرش اخترالملک اعتصامی متخلص به شوری بخشایشی دختر عبدالحسین مقدم العداله از شاعران دوران قاجار بوده است. او از کودکی فارسی، انگلیسی و عربی را نزد پدرش آموخت و از همان کودکی تحت نظر پدرش و استادانی چون دهخدا و ملک‌الشعراء بهار سرودن شعر را آغاز کرد. پروین آخرین فرزند خانواده و سه برادر بزرگ تر از خود داشت و
در 6 سالگی بعد از اینکه پدرش بعنوان نماینده تبریز وارد مجلس شورای ملی شد به تهران مهاجرت کرد .
از 7 سالگی با کمک پدرش در زمینه وزن اشعار شروع به شعر گفتن کرد. برخی از زیباترین اشعارش از 11 تا 14 سالگی اش می باشند بعدها به مدرسه ایران کلیسا رفت و علاوه بر زبان های ترکی و فارسی، عربی و انگلیسی را کامل فراگرفت.
به علت اعتبار پدرش شاعرانی چون سعید نفیسی، ملک الشعرای بهار و اکبر دهخدا به خانه اشان رفت و آمد می کرد و پروین با راهنمایی آنها اشعار خود را پخته تر کرد. او عاشق آموختن بود وی پس از فارغ التحصیلی می توانست شعرهای انگلیسی بخواند، تسلط پروین اعتصامی به زبان انگلیسی به قدری بود که علاوه بر ادبیات فارسی زبان انگلیسی هم تدریس می کرد.
پروین اعتصامی در 19 تیر ماه 1313 وقتی 28 ساله بود با پسر عمویش فضل الله اعتصامی که رئیس شهربانی کرمانشاه بود ازدواج کرد و به این شهر رفت. زندگی این دو بعد از 2 ماه به اختلاف کشید و پروین به تهران و خانه پدرش برگشت و در نهایت 9 ماه بعد در 14 مرداد 1314 بعلت اوج اختلاف روحیه و اخلاقی با همسر نظامی اش، از وی طلاق شد. او تا آخر عمر خود ازدواج نکرد، وی هیچ فرزندی ندارد.
اشعار پروین نخستین بار در مجله بهار چاپ شد سپس در سال 1314 دیوان اشعارش با مقدمه ای از ملک الشهرای بهار چاپ و مورد استقبال عموم قرار گرفت مدتی بعد از چاپ دیوانش در سال 1315 بعنوان مدیر کتابخانه دانشسرای عالی مشغول بکار شد، نظم و ترتیب او زبان زد دانشجوبان و استادان بود او بعد از 9 ماه کار بعلت انزوا طلبی و فوت پدر از کارش استعفا داد.
پروین بسیار به پدر وابسته بود. این را می توان حتی در تاثیرگذاری پدر بر روی شعرسرایی وی مشاهده کرد. پروین پس از مرگ پدر در سال 1316 به قدری منزوی شد که برای مدتی از سرودن دست برداشت. پروین تنها شاعری است که در شعرای وی نمی توان ردی از زندگی شخصی یافت.
مضامین اشعار او خارج از دایره زندگی او تعریف شده و حتی گاها شاهد مناظره بین اشیاء، حیوانات، گیاهان و انسان‌ها در میان اشعار او هستیم اشعار پروین غالبا در حوزه پند و اندرز و روحیه ستیزه جویی وی با ظلم تعریف شده است.
حکومت شاهنشاهی آن زمان به بزرگان هر عرصه مدال های لیاقت اعطا می کرد. پروین نیز از این قاعده مستثنی نبود. او به موقع اعطای مدال درجه سه لیاقت آن را رد کرد و حتی پیشنهاد رضاشاه برای تدریس ملکه و ولیعهد را قبول نکرد.
پروین اعتصامی در 3 فروردین 1320 به بیماری عفونی حصبه مبتلا شد. وضعیت او در 14 فروردین به شدت وخیم شد و خانواده اش کالسکه ای را به دنبال پزشک معالجش می فرستند اما او نمی آید و روز بعد در 15 فروردین پروین در 34 سالگی در تهران فوت می کند.
او در حرم حضرت فاطمه (ص) در قم و در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد بعد از مرگ قطعه ای با عنوان این قطعه را برای سنگ مزارم خود سروده ام یافتند که مشخص نیست او چه زمانی این شعر را برای سنگ مزار خود سروده است، آن قطعه روی مزارش نقش بسته است.
25 اسفند به مناسبت سالروز تولد پروین روز بزرگداشت وی ناگذرای شده است، همچنین خانه پروین در تبریز خیابان عباسی، جنب مسجد میرآقا کوچه ساوجبلاغی در 28 اسفند 1385 که تاریخ آن به پهلوی اول بر می گشت، ثبت ملی و تبدیل به موزه شد.
خانه او در تهران به یک کارگاه مبلسازی تبدیل شده است !
شعر روی قبر پروین اعتصامی
اینکه خاک سیهش بالین است
اختر چرخ ادب پروین است
گر چه جز تلخی ز. ایام ندید
هر چه خواهی سخنش شیرین است
صاحب آن همه گفتار امروز
سائل فاتحه و یاسین است
دوستان به که ز. وی یاد کنند
دل بی دوست دلی غمگین است
خاک در دیده بسی جان فرساست
سنگ بر سینه بسی سنگین است
بیند این بستر و عبرت گیرد
هر که را چشم حقیقت بین است
هر که باشی و ز. هر جا برسی
آخرین منزل هستی این است
آدمی هر چه توانگر باشد
چون بدین نقطه رسید مسکین است
اندر آنجا که قضا حمله کند
چاره تسلیم و ادب تمکین است
زادن و کشتن و پنهان کردن
دهر را رسم و ره دیرین است
خرم آنکس که در این محنت گاه
خاطری را سبب تسکین است
